Cast: महादेव कोळी / Mahadev Koli Village: / Taluka: मावळ / Mawal District: पुणे / Pune Gender: F Songs by Umbre Renuka (98) ◉ | वयः ३७/३८ शिक्षणः नाही मुलगा ः नाही मुलीः २ माहेरः ढाक बहीरी (जि. रायगड) सासरः राजमाची व्यवसायः शेती यांना गावात शेती नाही. दुसर्याच्या शेतीवर नाचणी करतात. आता त्यांच्या कुटुंबाने रायगड जिल्ह्यात तांदळाची शेती घेतली आहे. तिथे डोंगरातून चालत जातात. कधी सात आठ दिवस रहातात कधी सकाळी जावून सायंकाळी परत येतात. रेणुकाबाईंचे म्हणणे आहे की, गेल्या पाच सात वर्षापासून फार दळत नाही. म्हणून ओव्या आठवत नाहीत. अजूनही मला दळायला आवडते. मन मोकळे होते. पण पर्यटकांचे करताना वेळच मिळत नाही. रेणुकाबाईंचा आवाज अतिशय सुरेल आहे. विणेची तार असेच त्याचे वर्णन करता येईल. एक विषय म्हणू लागल्या की त्याच विषयाची दहा पेक्षा जास्त गाणी म्हणतात. मधे चाल बदलत नाहीत. गावातील बहुतेक घरे मोठी आहेत. किंबहुना मोठी घरे हे गावाचे वैशिष्ठ्य आहे. घरे पारंपारिक पध्दतीने बांधली आहेत. घरांसाठी वापरलेले लाकूड जंगलातून आणले आहे. स्वतः मजुरी केली. लोकांना मालकीची जमीन नाही. बहुतेक पुरुषमंडळींनी सुतारकाम व गवंडीकाम शिकून घेतले आहे. त्यामुळे घराच्या चवकटी, दारे ह्यावर नक्षीकाम केलेले आढळते. घरे मोठी असण्याचे कारण म्हणजे शेजारी राजमाची किल्ला आहे त्यावर येणारे पर्यटक या गावी एका रात्री साठी वा एका दिवसासाठी रहायला येतात. त्यांना अंघोळीला पाणी पुरवणे, (पाणी लांबून विहीरीवरुन आणावे लागते) चहा नाश्ता, जेवण अशी सेवा या गावातील मंडळी पुरवतात. गावातील बहुतेक मंडळींनी पुण्यामुंबईतील मंडळींशी संबंध प्रस्थापित केला आहे. रेणुकाबाईंच्या घरी वर्षातून १० दिवस सुमारे शंभर माणसे कराटे शिकण्यासाठी येतात. (शंभर माणसांना अंघोळीला पाणी आणणे हेच किती कष्टाचे काम आहे याची आपणास कल्पना करता येत नाही) .शिवाय इतर पर्यटक येत असतातच. याचाच अर्थ विकासाच्या रेट्यामुळे परंपरेवर घाला पडतो. इच्छा असूनही परंपरा चालू ठेवता येत नाही. त्यांना दोनच मुली आहेत. मुलगा होण्यासाठी पुष्कळ प्रयत्न केले. देवाकडे पाहिले पण उपयोग झाला नाही. दिरांना मुलगे आहेत त्यातच समाधान मानायचे. त्यांच्या मोठ्या मुलीचे लग्न मे १९९७ मध्ये झाले ती सुमारे पंधरा सोळा वर्षाची आहे. त्यांच्या दोन नणदा परित्यक्ता आहेत. त्यातील एक नणंद रेणुकाबाईंच्या भावालाच दिलेली आहे अशी माहिती त्यांच्या शेजारणीने पुरवल. घरची परिस्थितीः यांना तीन दीर व दोन नणंदा आहेत. नणंदा सासरी नांदत नाहीत.एक नणंद पायाने पांगळी आहे. माहेरीच रहातात. स्वयंपाक वेगवेगळा केला तरी शेती एकत्र करतात. यांचे घर खूप मोठे आहे. यांची मुलाखत व ओव्या १५,१६मार्च १९९७ मधे घेतली. त्यांच्या गावी गाणी टेप केली. | age 37 / 38; two daughters; no son; Mothers place- Dhak Bahiri (Raigad Taluka):Caste Mahadev Koli; Land- The family do not own land. They plant on other’s land. They plant red millet. We did not understand properly whether they are share croppers or cultivate land on rent. Now they have bought land in Raigad district where they cultivate paddy. Some times they go and stay in Raigad dist. on their own land for eight days or some times they go in the morning and come back in the evening. To reach there they have to cross the mountain on foot. She has two brothers-in-law and two sisters-in-law. Sisters-in-law are married but abandoned by their husbands; therefore they stay with their brothers. All three brothers stay separately under one roof that means they share the same house but cook seperately. Two sisters stay with the elder brother. All the brothers cultivate the land together. House- The house is quite large. In the village most of the houses are large. The style of the building structure is traditional. The wood which is used for construction is taken from the forest without paying charge for it. They build houses with their own labour. The menfolk of the village get themselves trained with the work of carpentery and masonry. Most of the house doors are decorated with different designs and different colours. The main reason for building large houses is to accomodate tourist mainly from Bombay and Pune who visit the fort of Rajmachi. The village is situated at the foot of the fort. The tourists stay one or two nights. They are servrd well with as many facilities can be provided. Service includes lunch; dinner; break-fast; tea; hot water for bath and a bed for sleeping. Tap water is not avelable so the women have to bring water from the well. Every household in the village tries to cultivate more and more contacts with families from the metropolitan cities In Renuka’s house every year a group of 100 people stay for ten days for learning carate. Renuka’s voice is very melodious. She knows many grindmill songs. The women who are expert in singing always follow the practice that once they start a sub-topic they sing atleast ten or more songs on it and they do not change the tune inbetween. Renuka is not an exception to it. Renuka told us:'last six to seven years I do not sing much. Now I do not remember many of them; though personally I like to sing and express myself. Now the tourist come. we have to look afret them so we do not get much time to sing'. One conclusion can be the developement affects tradition which people cherish in their minds but have to give it up to cope up with the distressed economic conditions; She has only two daughters. She said:'For getting son we tried a lot. We went even to a sorcer without an effect. Now I think my brothers-in-law have sons. Why should I aspire one more?' Her first daughter may be 15 /16 years old. She is getting married in April 1997. One of her sister-in-law is disabled. We learnt from other lady that Renuka’s one sister-in-law is married with Renuka’s brother. Renuka told us that she has learnt the grindmill songs from her mother when she was child and after the marriage from the patternal aunt of her husband. We discussed with Renuka of the pitch she takes when she sings grindmill songs. She told us that when grind mill songs are sung women do not take very high peach. The high peach is tiring as they have to grind at the same time. She told us she do not sing Bhagan or Gaulan. She said 'as I do not sing Bhajan or Gaulan I do not attend such programmes. I sing grind mill songs and festival songs only. ' | |
